سازه ی نگهبان چیست و روش اجرای آن چگونه است؟
مقدمه
در ساختمان سازی هنگام گود برداری ممکن است به سازه آسیب وارد شود. برای جلوگیری از این کار باید در محل گودبرداری از سازه نگهبان استفاده شود. سازه ی نگهبان انواع مختلفی دارد. در این مقاله قصد داریم به بررسی سازه نگهبان و اجرای آن بپردازیم. پیشنهاد می کنیم تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
فهرست
گودبرداری چیست؟
سازه ی نگهبان چه نوع سازه ای است؟
انواع سازه های نگهبان
سازه نگهبان و روش اجرای آن
خرید مصالح مناسب برای اجرای سازه نگهبان
گودبرداری چیست؟
قبل از اینکه درباره ی سازه ی نگهبان اطلاعاتی به دست آورید خوب است با گودبرداری آشنا شوید. با حفاری، برداشت و ایجاد گودال در خاک عملیات گودبرداری انجام می شود. برای استخراج مواد پرکننده برای خاکریز، حفر ترانشه یا شالوده برای پی و همچنین آماده کردن زمین برای ایجاد سازه، پل، سد و… گودبرداری انجام می شود. روش های مختلفی برای انجام این عملیات وجود دارد. استفاده از هر روش با توجه به نوع خاک مشخص می شود.
انواع گودبرداری
- گودبرداری خاک سطحی: برداشت لایه های بالایی زمین برای رسیدن به لایه ای متراکم که تحمل بار سازه را داشته باشد.
- برداشت خاک زیر سطحی: انباشت و برداشت لایه های پایینی خاک برای اجرای فونداسیون
- گودبرداری سنگ: برداشت سنگ با استفاده از ماشین آلات پیشرفته و یا انفجار
- گودبرداری لجن: برداشت موادی که بسیار مرطوب هستند. زیرا این مواد برای کاربرد های مهندسی نامناسب اند.
سازه ی نگهبان چه نوع سازه ای است؟
به مجموعه ای از مصالح که برای ایجاد پایداری در خاک و سنگ اطراف محل گودبرداری سازه ایجاد می شود سازه ی نگهبان می گویند. از سازه ی نگهبان برای ساخت انواع ساختمان (مسکونی، تجاری، عمومی)، سد، پل، راه (خاکریز)، کانال، تونل و… استفاده می کنند.
اهمیت اجرای سازه ی نگهبان این است که از خطرات احتمالی مانند ریزش خاک و یا نشست آن جلوگیری می کند. سازه ی نگهبان جزء مهمی در هنگام ساختمان سازی است و نمی توان از اهمیت آن چشم پوشی کرد. در صورت استفاده نکردن از آن به افراد، ساختمان های اطراف، لوله کشی و… آسیب می رسد. در جاده ها نیز باید از سازه ی نگهبان استفاده شود تا در آیند خاک رانش پیدا نکند و جاده از بین نرود. در صورتی که از سازه ی نگهبان استفاده نشود، خسارت های جانی و مالی فراوانی به دنبال خواهد داشت.
انواع سازه های نگهبان
سازه های نگهبان را به دو صورت دائم و موقت می سازند. سیستم های اجرایی سازه ی نگهبان انواع مختلفی دارند که در ادامه به توضیح آن می پردازیم.
1. سازه نگهبان خرپایی
همان طور که گفتیم ممکن است سازه های نگهبان را به صورت موقت یا دائم بسازند. در شهر ها معمولا از سازه های خرپایی به صورت موقت استفاده می کنند.
سازه ی نگهبان خرپایی مزایا و معایبی دارد. از مزایای آن می توان به مناسب برای گودبرداری شهری، انعطاف پذیری بالا، قابلیت اجرا و استفاده ی مجدد، عدم نیاز به تجهیزات و دستگاه های مخصوص و… اشاره کرد. درکنار مزایای مطرح شده اجرای این سازه معایبی هم دارد که می توان به سرعت پایین در هنگام اجرا، اشغال گودبرداری توسط پایه های خرپا و نیازمند بودن به برداشت دستی خاک در برخی قسمت ها اشاره کرد.
2. سازه نگهبان سپرگونه
به مجموعه ای از سپر ها و شمع های ردیفی که به صورت مهاری و غیر مهاری به منظور پایداری گودها انجام می شود. معمولا سازه ی سپرگونه را در پشت و یا جلوی دیوار می سازند. پایداری سازه در این نوع از سازه های نگهبان به عمق مدفون، مقاومت خمشی و وجود المان‌های مهاری بستگی دارد. برای اجرای سازه های نگهبان سپر گونه باید از روش هایی مانند شمع کوبی، سپرکوبی و یا مهار متقابل استفاده کرد.
3. سازه نگهبان شمع درجا
برای ایجاد فونداسیون در ساخت ساختمان ها از روش شمع درجا استفاده می شود. ایجاد پایداری در خاک های چسبیده با استفاده از شمع اصطکاکی و ساخت فونداسیون ساختمان ها امکان پذیر می باشد. شمع ها در این روش با جنس های مختلف مانند فولادی، بتنی و چوبی وجود دارد. در این روش بار هایی وارد شده از سازه به زمین انتقال می یابند. از مزایای شمع کوبی می توان به سرعت بالا در اجرا، هزینه ی کم، امکان استفاده ی دائمی و موقت، استفاده از آن تا حداکثر عمق 5 متری زمین اشاره کرد. توجه داشته باشید که از شمع های پیش ساخته در مناطق شهری نمی توان استفاده کرد و هر چه عمق بیشتر شود باید تعداد شمع و مقطع آن نیز افزایش پیدا کند.
4. سازه نگهبان سپرکوبی
به کمک مقاطع فولادی، چوبی و یا بتن مسلح این نوع سازه های نگهبان را می سازند. برای انجام این روش لبه ی مقاطع به یکدیگر متصل می شوند. نحوه ی کاربرد و عملکرد سپرکوبی به پارامتر هایی مانند دائمی یا موقتی بودن سازه نگهبان، شرایط محل اجرا، عمق نفوذ شمع، گشتاور خشمی، ماهیت سازه و نوع پایداری مورد نیاز بستگی دارد.
کاربرد سپرکوبی
- ساخت دیوارهای حائل
- بهسازی خاک
- سازه‌های زیرزمینی
- ساخت سازه‌های دریایی
مزایای سپر کوبی
- سرعت اجرای بالا
- سبک بودن مصالح مصرفی
- ایمنی بالا
- مناسب برای اجرای کانال ها با طول زیاد
- انعطاف پذیری بالا
- اجرای مجدد از سپر
- مناسب برای قسمت هایی که آب وجود دارد.
معایب سپر کوبی
- نیاز به نیروی کار ماهر
- استفاده از تجهیزات مخصوص
- کافی نبودن برای عرض زیاد
- ایجاد سرو صدای زیاد در هنگام اجرا
5. سازه نگهبان مهار متقابل
در گودهایی که عرض کمی دارند می توان از این نوع سازه نگهبان استفاده کرد. از مزایای این روش می توان به سرعت بالا در هنگام اجرا، هزینه ی کم، مناسب برای اجرای کانال ها، امکان اجرای پیوسته عملیات حفاری و… اشاره کرد. علاوه بر مزایای مطرح شده استفاده از مهار متقابل معایبی مانند دشوار شدن مهاربندی‌های عرضی یا طولی در گودهایی با طول بیش از 10 متر و عمق زیاد و نیاز به استفاده از المان‌های بیشتر در خاک‌های سست را به همراه دارد.
6. سازه نگهبان انکراژ
میل مهار یکی از روش های اجرای سازه ی نگهبان است که برای نگهداری ساختمان ها و دیگر سازه های مهندسی مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این روش مزایا و معایبی دارد که در ادامه به آن اشاره می کنیم.
مزایای استفاده از انکراژ
- کم شدن رانش خاک
- اشغال فضای کم در گود
- استفاده از خاک برای مهار دیوار ها
معایب استفاده از انکراژ
- استفاده از آن در مناطق شهری امکان پذیر نمی باشد.
- استفاده از آن در پروژه های کوچک اقتصادی نیست.
- نیازمند بود به تجهیزات خاص
- نیروی کار ماهر
7. سازه ی نگهبان دوخت به پشت
این روش همانند روش انکراژ انجام می شود. در این روش نیروی پیش تنیدگی کابل باعث افزایش تراکم خاک در پشت دیواره و کاهش رانش به سمت داخل گود می‌شود. در مراحل آخر گودبرداری، دیواره گود به عنوان یک سازه نگهبان در برابر رانش خاک مجاور مقاومت می‌کند.
8. سازه نگهبان میخ کوبی
از این روش برای ایجاد پایداری در دیواره ی گود و شیب ها استفاده می کنند. در این نوع از سازه های نگهبان پس از حفاری گمانه های مخصوص میله های فولادی درون خاک قرار داده می شود. سپس دوغاب را به آن اضافه می کنند. از مزایای این روش می توان به استفاده از مصالح کم، کم بودن آلودگی صوتی، نداشتن محدودیت اجرایی در دیواره ها، صرفه جویی در هزینه ها و… اشاره کرد. اما این روش معایبی مانند محدودیت استفاده در مناطقی که سطح آب زیر زمینی بالا است، نیازمند بودن به نیروی ماهر، کاربری کوتاه مدت و… را به همراه دارد.
علاوه بر موارد گفته شده سازه ی نگهبان وزنی، شبکه ای، گابیون، طره ای، پشت بند دار، دیافراگمی، شاتکریت و… از انواع سازه های نگهبان هستند که بانوجه به کاربرد و نوع منطقه مورد استفاده قرار می گیرند.
سازه نگهبان و روش اجرای آن
به پایدار سازی دیواره های اطراف گود اجرای سازه ی نگهبان می گویند. روش اجرای سازه ی نگهبان با توجه به نوع آن متفاوت می باشد. اما نکاتی در اجرای سازه ی نگهبان باید مد نظر قرار گیرد که در ادامه به آن اشاره می کنیم.
- توجه داشته باشید که تیپ خاک باید حتما بررسی شود و نوع اجرا بر این اساس مشخص می شود.
- عمق گود مورد نظر و ابعاد زمین تاثیر بسیار زیادی در نوع اجرا دارد.
- هزینه ای که قرار است برای اجرای سازه مصرف شود.
- مدت زمانی که دیواره های گود باز می مانند.
- وضعیت پلاک هایی که در مجاورت گودبرداری قرار دارند.
امکان ریزش دیوار و آسیب رسیدن به افراد در گود برداری های کم عمق هم وجود دارد. در شرایطی که عمق گود از 1.2 متر بیشتر شود حتما باید از سازه ی نگهبان استفاده کرد. در صورت نامساعد بودن شرایط خاک و وارد شدن بار زیاد به آن ممکن است به افرادی که مشغول کندن گودال هستند آسیب وارد شود.
خرید مصالح مناسب برای اجرای سازه نگهبان
مصالح مختلفی برای سازه نگهبان و اجرای آن مورد استفاده قرار می گیرد. این مصالح را می توانید به راحتی از شرکت های پخش کننده خریداری کنید. یکی از شرکت های معتبر و با سابقه در ارائه ی انواع آهن آلات و مصالح ساختمانی شرکت فیدار مبین آژند( آهن505) است. همچنین برای آسان تر شدن فرایند خرید می توانید به سایت آهن505 مراجعه کنید و انواع مصالح مورد نیاز خود را سفارش دهید.
در صورت نیاز به مشاوره می توانید با شماره تلفن های زیر تماس حاصل فرمایید.
تلفن همراه:09131184637
تلفن ثابت:03131505
سخن آخر
برای جلوگیری از خطرات احتمالی مانند نشست زمین و ریزش خاک از سازه ی نگهبان استفاده می کنند. نکاتی درباره ی سازه نگهبان و اجرای آن وجود دارد که باید مورد بررسی قرار گیرد. سازه های نگهبان انواع مختلفی دارند و استفاده از هر کدام آن مزایا و معایبی هم به همراه دارد. در این مقاله سعی داشتیم به توضیحی کلی در رابطه با سازه نگهبان و اجرای آن بپردازیم. امیدواریم مطالب ارائه شده برای شما مفید بوده باشد. شما عزیزان می توانید سوالات خود را در رابطه با سازه نگهبان و اجرای آن با ما در میان بگذارید.
